Genel bütçeden bağımsız “İş Sağlığı Ve Güvenliği Fonu” oluşturulmalı, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili cezalar bu fonda toplanarak sadece iş güvenliğine harcanmalı.İş sağlığı ve güvenliği hizmeti verenlerin ücretleri, ödül ve teşvik primleri, iş kazası ve meslek hastalığı sonunda mağdur olanlara yapılacak yardımlar, iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemeye yönelik faaliyetlerin desteklenmesi fon aracılığı ile devlet tarafından yapılmalıdır.

• Taban Ücretleri Devlet Tarafından Desteklenen İsg Profesyonelleri Devletin Değil İşveren Veya Osgb’nin Esnek Ücretli Sigortalısı Olmalı 

İSG Profesyonellerinin ücretlerinin devlet tarafından karşılanması, “devlet memuru gibi çalıştırılacaklar” şeklinde algılanmamalıdır. İSG Profesyonelleri her unvan için belirlenecek taban ücret üzerinden OSGB veya işverenlerin sigortalısı olmalı, taban ücretin neti İSG profesyoneline “taban ücret destek primi” olarak, vergi ve SGK primi(brüt-net)sigorta yapan OSGB veya işverene “taban ücret vergi ve SGK destek primi” olarak ödenmelidir.

İSG profesyonellerinin fazla ücretlerinin OSGB veya işverence karşılanmak kaydıyla rekabet ortamında taban ücret üzerinde de çalıştırılabilme serbestliği getirilmelidir.

• Devlet Desteği Kamu Çalışanı Ücretlerine Endekslenmeli, Destek Oranları Fon Gelirlerine Göre Bakanlıkça Değiştirilebilmeli

Her yıl taban ücret miktarlarını ve destek prim oranlarını belirleme yetkisi Bakanlıkta olmalıdır.

• A sınıfı iş güvenliği uzmanları için verilecek uzmanlık ücret desteği, 2. derece 1. kademedeki devlet memuru mühendise ödenen maaşa endekslenebilir. (Net 3403TL, Brüt 4760 TL)
• B sınıfı iş güvenliği uzmanları için verilecek uzmanlık ücret desteği, 5. derece 1. kademedeki devlet memuru mühendise ödenen maaşa endekslenebilir. (Net 3110TL, Brüt 4350 TL)
• C sınıfı iş güvenliği uzmanları için verilecek uzmanlık ücret desteği, 8. derece 1. kademedeki devlet memuru mühendise ödenen maaşa endekslenebilir. (Net 2998TL, Brüt 4193 TL)
• İş yeri hekimleri için verilecek ücret desteği aile hekimlerine ödenen maaşa endekslenebilir. (Net 6000 TL, Brüt 8392 TL)
• Diğer sağlık personeli için verilecek ücret desteği Aile Sağlığı Merkezinde çalışan hemşirelerin maaşına endekslenebilir (Net 2500 TL, Brüt 3496 TL)

Değişken iş yerleri ve daimi iş güvenliği uzmanlığı:

• Maden, inşaat, tersane ve liman gibi daha çok iş kazası olduğu ve her an yeni tehlikelerin ortaya çıkabildiği işyerlerine “Değişken İşyeri” ayrımı yapılmalı, değişken işyerlerinde “Daimi İş Güvenliği Uzmanlığı” getirilerek çalışmaların daimi iş güvenliği uzmanı nezaretinde yapılması zorunlu hale getirilmelidir.
• Çalışan sayısına ve tehlike sınıfına göre bir iş güvenliği uzmanından hizmet alan işyerlerinde görevlendirilecek daimi iş güvenliği uzmanları işyerinin tehlike sınıfına bağlı olmaksızın herhangi bir sınıftan olabilmeli,
• Maden kanununa paralel olarak, çalışan sayısına bakılmaksızın yeraltı maden ocaklarının her vardiyasında daimi iş güvenliği uzmanı çalıştırılması zorunlu olmalı,
• Çalışan sayısı 15 ve daha fazla olan yerüstü maden ocakları ve diğer değişken işyerlerinin her vardiyasında çalışmaların tam süreli daimi iş güvenliği uzmanı nezaretinde yaptırılması zorunlu olmalı,
• Çalışan sayısı 15den az olan yerüstü maden ocakları ve diğer değişken işyerlerinde daimi iş güvenliği uzmanının her vardiyada en az bir defa çalışmaları kontrol etmesizorunlu olmalıdır.
• Aynı işyerinde iş yapan birden fazla işveren veya alt işveren aynı kişiyi daimi İSG uzmanı olarak görevlendirebilmelidir.
• Çalışan sayısı 150’yi geçen değişken işyerlerinde her 150 çalışan için ayrıca bir daimi İSG uzmanı görevlendirilmelidir.

Yardımcı iş güvenliği uzmanlığı ve iş güvenliği uzmanına tecrübe kazandırılması

İş güvenliği uzmanlarının bilgi ve tecrübelerini artırmak ve izinde oldukları zaman işyerlerini uzmansız bırakmamak bakımından, işyerlerine verilen iş güvenliği uzmanlık hizmetinin yarısı, herhangi bir sınıftaki yardımcı iş güvenliği uzmanları tarafından verilebilmeli, staj yapar gibi işyerlerine birden fazla uzman gitmesinin, uzmanların çok sayıda işyeri görmesinin önü açılmalıdır. 

Rehberlik, risk değerlendirmesi, eğitim, çalışma ortamının gözetimi, kayıtların tutulması ve yardımcı iş güvenliği uzmanlarının işyerine yeterli süreyle gönderilerek gerekli kontrollerin yaptırılması veya yapılması, bunların planlanması, takip ve kontrolü gibi sorumluluklar asil iş güvenliği uzmanında olmalıdır. 

Yapılacak düzenlemeyle iş güvenliği uzmanlarının mevcut mevzuattaki hizmet süreleri aynı bırakılıp, bir o kadar daha hizmetin yardımcı iş güvenliği uzmanlarından alınması zorunlu hale getirilebilir.

Bir taraftan yeterli A sınıfı iş güvenliği uzmanı olmadığı gerekçesiyle geçici olarak çok tehlikeli işyerlerine A sınıfı yerine B sınıfı iş güvenliği uzmanı gönderilirken, diğer taraftan A sınıfı iş güvenliği uzmanları bir kısım işyerlerine bağlanarak diğer bir kısım işyerleri tecrübeli uzmanlardan mahrum bırakılmaktadır. Bunun yerine;

• Çok tehlikeli işyerine kısmen A, kısmen herhangi bir sınıftan yardımcı iş güvenliği uzmanı gönderilebilmelidir,
• Tehlikeli sınıftaki işyerlerine kısmen A veya B, kısmen herhangi bir sınıftan yardımcı iş güvenliği uzmanı gönderilebilmelidir,
• Az tehlikeli sınıftaki işyerlerine kısmen herhangi bir sınıftan asıl iş güvenliği uzmanı, kısmen herhangi bir sınıftan yardımcı iş güvenliği uzmanı gönderilebilmelidir.
• Yardımcı iş güvenliği uzmanları gidecekleri işyerleri ile sözleşme yapmamalı, gittiklerinde kaldıkları süre ile beraber gerekli bilgileri İSG-Kâtibe kaydetmeli ve onaylı defteri doldurup imzalamalıdırlar.
• İş güvenliği uzmanları bir üst sınıfın belgesini alabilmesi için en az 20 farklı işyerinde en az 1000 saat (5-6 ay) yardımcı iş güvenliği uzman hizmeti verme şartı aranmalıdır.
• Fazla mesaileriyle birlikte ayda en fazla 217 saat olan iş güvenliği uzmanlarının aylık sözleşme süreleri 100 saatle sınırlandırılmalı. 117 saatini yardımcı iş güvenliği uzmanı olarak daha farklı işyerlerine ayırmaya yönlendirilmelidir. Üst sınıflardaki tecrübeli iş güvenliği uzmanları yardımcı iş güvenliği uzmanı sıfatıyla az tecrübeli iş güvenliği uzmanlarının sözleşme yaptığı az tehlikeli ve tehlikeli işyerlerine giderek tecrübelerini paylaşacaktır. B veya C sınıfı az tecrübeli uzmanlar yardımcı iş güvenliği uzmanı sıfatıyla çok tehlikeli işyerlerine giderek tecrübeli A sınıfı iş güvenliği uzmanlarının uygulamalarını görerek tecrübe kazanacaklardır.
• İşyerleri işletme körlüğüne karşı değişik branşta ve tecrübedeki daha fazla uzman gözüyle görülerek tek uzmanın göremediği tehlikelerin tespitine ve giderilmesine yardımcı olacaktır.
• İş güvenliği uzmanlarınınfarklı sektörde ve daha fazla işyerindeki iş güvenliği uygulamalarını görerek bilgi ve tecrübelerini artırmalarına yardımcı olacaktır.

Örnek olarak mevcut uygulamada, B sınıfı bir uzman hiç maden veya inşaat işyeri görmeden A sınıfı uzman olabilmekte ve maden veya inşaatta uzman olarak görevlendirilebilmektedir. Az tehlikeli sınıfta tek bir işyerinde 7 yıl çalışıp başka hiçbir işyeri görmemiş bir iş güvenliği uzmanı, A sınıfı belgeyi alabilmekte, maden ocağında uzmanlık yapabilmektedir.

  Not: Tablodaki iş yeri ve çalışan sayıları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in 26 Haziran 2014 tarihli basın açıklamasından alınmıştır. 

Türkiye’de iş kazası ve meslek hatalıkları için istatistiklere dayalı kapsamlı ve sağlıklı bir hesaplama yapılmamakta.İş kazası ve meslek hastalıklarının ülkeye yıllık maliyetinin 4-6 milyar lira aralığında değiştiği tahmin edilmektedir. Bu maliyetin yarısına veya üçte birine tekabül eden 2 milyar lira önceden karşılanırsa önemli ölçüde iş kazaları ve meslek hastalıkları azalacak, ülkeye maliyetleri düşecektir. 

Her zaman olduğu gibi önlemek ödemekten ucuz olacaktır.

İLO’nun 2012’de yayımladığı “Kalkınmakta Olan Ülkelerdeki İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Ekonomik Maliyetlerini Tahmin” raporunun önsözünde, dünya çapındaki Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın yüzde 4’ünün iş kazası ve mesleki hastalıklarından dolayı kaybedildiği tahminine yer verilmiştir. TUİK verilerine göre Türkiye’nin 2013 yılı GSYİH değeri 1 trilyon 565 milyar TL’nin %4ünü hesapladığımızda, Türkiye’nin iş kazası ve meslek hastalıklarından kaynaklanan 2013 yılı tahmini kaybının yaklaşık 62 milyar TL civarında olduğu hesaplanabilir. 

• İsg Çalışanlarının Ücret, Teşvik Primi Ve Ödüllerinin Yıllık Maliyeti 2 Milyar Lira

Aşağıdaki tabloda detayları verilen mali tablo yuvarlak rakamlarla özetlenecek olursa;

• İş Güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin mevcut mevzuattaki sürelerle yıllık ücret maliyeti 1 milyar lira,
• Yeni getirilecekyardımcı ve daimi iş güvenliği uzmanlarının yıllık ücret maliyeti 700 milyon lira,
• İşveren, çalışan, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, iş müfettişlerine ödenecek teşvik prim ve ödüllerinin yıllık maliyeti 300 milyon lira civarında,
• Tüm ücret, teşvik primi ve ödüllerin yıllık maliyeti 2 milyar lira civarında olacaktır.

Aslında mevcut mevzuat uygulandığında ve mevzuata uyulduğunda önemli ölçüde sorun çözülecek gibi görünmektedir. Ama sonuç hiç de öğle değildir. Buradaki sıkıntı, diğer birçok konuda olduğu gibi getirilen kurallara uyulmaması, tarafımıza sözde zararı olmadığı müddetçe geçiştirilmeye çalışılmasıdır.

İlgili mevzuatın tarafımıza yüklediği sorumluluklara karşı millet olarak oldukça dirençliyiz.Sözde maddi menfaatimiz söz konusu olduğunda maalesef erdem yerine ne kadar zaaf gösterdiğimizi ve insanoğlunun cebine hitap eden çözümlerin daha kolay hedefine ulaştığı gerçeğini görerek öneriler getirmeliyiz. Bu düşünceyle önerilerimizin çoğu parasal ödüllendirme ve cezalandırmaya dayanmakta ve belki milletimize özgü olmaktadır.

Ödül ve cezalar tavizsiz ve istinasız tüm taraf ve ilgililere uygulanmalıdır. İş güvenliği sistemi kendi yağıyla kavrularak düze çıkacak durumdadır 

Taviz vermeden ve istisnasız iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayanlardan cezalar alınmalı.(en az ceza 1120TL.)Kurallara uyanlara ve uyulmasını sağlayanlara ödül ve teşvik primi olarak(cezanın %1’i)verilmelidir. Nitekim iş güvenliği kurallarına uymayanlara kesilecek para cezaları, iş güvenliği uzmanlarının, işyeri hekimlerinin, diğer sağlık personelinin ücretleri, işverenlere, çalışanlara, iş güvenliği uzmanlarına, iş müfettişlerine verilecek ödül ve teşvik primleri dâhil sistemin tüm masraflarını neredeyse karşılayacaktır.

Türkiye’deki iş güvenliği sistemi kendi yağıyla kavrularak düze çıkacak durumdadır. Kaldı ki insan hayatı ve sağlığı parayla kıyaslanamaz.

Öncelikle getirilecek çözüm önerileri bizi nihai hedefimiz olan iş kazalarının önlenmesine veya tehlikelerin giderilmesine götürmelidir. Her önerinin bu açıdan sağlaması yapılmalı, “Bizi tehlikelerin giderilmesine götürüyor mu?” sorusuna olumsuz cevap olan, amaç haline getirilmiş araçlara takılı kalan önerilere itibar edilmemelidir.Mevcut uygulamadaki bu soruya olumlu cevap vermeyen hükümler gözden geçirilmeli, yeni önerilerle kıyaslanmalı, avantaj-dezavantaj sıralaması yapılmalı, dezavantajı olsa bile en fazla avantaj sağlayan seçenek tercih edilmelidir.