TV programları ve yayınları ile iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı alınacak tedbirler hakkında görsel olarak çalışanlar ve işverenler bilgilendirilmelidir.

İş güvenliği yönünden teftiş yapan Bakanlık iş müfettişlerinin unvanları “İş Güvenliği Müfettişi” olarak değiştirilmelidir.

İş güvenliği ile ilgili makine ekipman üretici ve ithalatçıları ürünler açısından iş müfettişleri tarafından denetlenmeli, İSG standart ve mevzuatına uygun olmayan ürünleri piyasaya vermeleri engellenmeli, verilenler toplatılabilmeli, ağır müeyyideler uygulanmalıdır.

Türkiye olarak AB katılım ortaklığı belgesinde uygulayacağımıza dair taahhütte bulunduğumuz AB’nin çerçeve müktesebatından olan, ‘İşte Çalışanların Sağlık Ve Güvenliklerini İyileştirmeye Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih Ve 89/391/Eec Sayılı Konsey Direktifinin 7. maddesindeki “mesleki tehlikelerden korunma ve önleme konusunda işyerinde çalışmalar yapmak üzere tayin edilenler bu tür faaliyetlerinden dolayı dezavantajlı duruma düşürülmemelidir.” amir hükmü gereğince, “işyerinde iş sağlı ve güvenliği ile ilgili görevliler cezai ve hukuki yönden yargılanamaz, ihmali tespit edilenlerin yetki belgesi Bakanlıkça altı ay süreyle askıya alınır.” hükmü iş sağlığı ve güvenliği kanununa konulmalıdır.

Hem bu direktife aykırı olarak hem de 6331 sayılı İSG kanununda dayanağı olmadığı halde ve kanuna aykırı olarak İş Güvenliği Uzmanları Yönetmeliğinin 11. maddesinin 3. bendine konulmuş “iş kazasının meydana gelmesinde iş güvenliği uzmanının ihmalinin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı esas alınır.” hükmü yargılamaya kapı araladığında ve iş güvenliği uzmanlarının şevkini kırdığından yönetmelikten çıkarılmalıdır.

İsg profesyoneli görevlendirmeyenlere ceza

İSG-KÂTİP sistemi üzerinden iş sağlığı ve güvenliği profesyoneli görevlendirmeyen tüm işverenlere önce mektup gönderilerek yükümlülükleri hatırlatılmalı, uygun bir süre sonunda yükümlülüklerini yerine getirmeyenler hakkında cezai müeyyide uygulanmalıdır 

İş müfettişine ödül 

İş müfettişlerinin yerinde veya uzaktan yaptığı teftiş ve kontrollerde tespit ettiği, müeyyide uyguladığı her uygunsuzluğun parasal ceza değerinin %1’i (11,20TL) teşvik primi olarak İş Teftiş Kurulunda oluşturulacak döner sermaye benzeri bir sandık vasıtasıyla iş müfettişine ve diğer katkıda bulunanlara ödenmelidir. 

İş müfettişine ödül veya ceza

Değişken olmayan işyerlerinde bir önceki iş müfettişi tarafından tespit edilerek kayda alınmayan sabit bir uygunsuzluk bir sonraki iş müfettişince tespit edildiğinde, uygunsuzluğun parasal ceza değerinin %1’i ödül primi olarak tespit eden iş müfettişine ödenmeli, ceza primi olarak tespit edemeyen iş müfettişinin ödül priminden düşülmelidir. 

İş güvenliği uzmanının ve işyeri hekimine ödül

İş güvenliği uzmanının ve işyeri hekimi tarafından işyerinde tespit edilen her uygunsuzluğun parasal ceza değerinin%1’i (11,20TL) bildiren uzman veya hekime teşvik primi olarak ödenmelidir.

İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimine ceza

Değişken olmayan ve iş güvenliği uzmanları veya işyeri hekimleri tarafından önceden tespit edilerek kayda alınmayan uygunsuzluklar iş müfettişince tespit edildiğinde, uygunsuzlukların parasal ceza değerinin %1’i ceza primi olarak ilgili iş güvenliği uzmanları veya işyeri hekimlerinin teşvik primlerinden kesilmelidir.

Çalışanlara ceza

İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayan çalışanlara uyarı ve ücret kesim cezası verilmeli, buna rağmen inat eden ve direnç gösterenlerin tazminatsız iş akitleri feshedilmelidir.

Çalışanlara ödül

İşyerinde farkındalık oluşturmak ve iş güvenliğini teşvik etmek için İSG kurallarına harfiyen uyan çalışanlar arasından seçileceklere işyerinin büyüklüğüne göre ayda bir çeyrek veya cumhuriyet altını, yılda bir maaş ikramiyesi verilmesi gibi uygun ödül sistemi getirilmelidir.

İşverene ve çalışana ödül

Değişken olmayan işyerini iş sağlığı ve güvenliğine uygun hale getiren işverene ve bu işyerinde çalışanlara 1 yıl süreyle % 2 oranında (iş kazası ve meslek hastalığı primi kadar) prim desteği verilmelidir. Asgari ücretli bir çalışana verilecek bu prim ayda 22,68TLdir. İşverenine de 22,68 TL verilecek, devlete maliyeti çalışan başına 22,68+22,68= 45,36TL olacaktır.

Türkiye’de İSG profesyoneli hizmeti alacak tüm işyerleri iş güvenliğine uygun hale gelmiş olsa bile bu primlerin devlete yıllık toplam maliyeti: 11.078.000 kişi x 45,36TL = 502.498.080TL olacaktır.

İşverene ceza

Teftişlerde tespit edilen uygunsuzluklar için taviz vermeden, istisnasız mevzuatta yazılı para cezaları veya durdurmalar uygulanmalıdır.2014 yılında bir uygunsuzluk için en hafif ceza 1120TL’dir.

İşverene ödül

Değişken olmayan ve iki yıl üst üste iş güvenliğine uygunluk primi alan işyerlerinin çalıştıracağı İSG profesyonellerinin asgari hizmet süreleri üçte bir oranında azaltılmalı, iş kazası, meslek hastalığı veya uygunsuzluk tespit edildiğinde tekrar eski hizmet sürelerine geçilmelidir.

Cezaların asgari ücrete ve çalışan sayısına endekslenmesi

Cezalar asgari ücrete ve çalışan sayısına endekslenmelidir. Örneğin, yangınla ilgili bir uygunsuzluktan kaynaklanan bir yangından, 3 çalışanın olduğu işyerinde 3 kişi, 100 çalışanın olduğu işyerinde, 100 kişinin etkilenme riski olduğundan, çalışana endeksli ceza yaklaşımı adil ve mantıklı olacaktır. Türkiye’de İSG profesyoneli çalıştırma yükümlülüğü olan işyerlerini çalışan ortalaması11-12’dir. 2014 yılında bir uygunsuzluğun en az ceza değeri 1120 TL, brüt asgari ücret 1134 TL. dir. Bu rakamlar ışığında, 10 kişi çalışanı olan işyerine 1134 lira ortalama ceza esas alınarak, çalışan başına asgari ücretin onda biri kadar temel ceza ölçüsü getirilmeli, diğer cezalar bu asgari cezanın katları olarak belirlenmelidir.

Örnek olarak;

3 çalışanı olan işyerine: 3×1134/10 = 340 TL.

10 çalışanı olan işyerine:10×1134/10 = 1134 TL.

100 çalışanı olan işyerine:100×1134/10 = 11340 TL. ceza uygulanması uygun olacaktır. Mevcut tüm işyerlerine tek ceza uygulamasında cezalar,  küçük işyerlerine çok ağır, büyük işyerlerine çok hafif gelmektedir.

İşverenin ödüllendirilmesi veya cezalandırılması iş kazalarına değil müfettiş tespitine bağlanmalıdır

İş güvenliğine uygunluk priminin iş kazası olmayan işyerlerine verilmesi konusunda bir eğilim vardır. Ödüllendirme ve cezalandırma sistemin verimli çalışmasının olmazsa olmazıdır. Ancak ödül ve ceza, adil ve hedefe götürecek şekilde olmalıdır. Tedbir alanlar istisnasız ödüllendirilmeli, almayanlar toleranssız cezalandırılmalıdır. Bir işyerinde iş kazası olmaması o işyerinde her türlü iş güvenliği tedbirinin alındığını göstermez. Onlarca hatta 50-100 tane uygunsuzluğu olduğu halde iş kazası olmayan çok sayıda işyeri vardır.  Her işyerinde ortalama 10 tehlikenin bulunduğu tahminiyle Türkiye’de 1,6 milyon işyerinde 16 milyondan fazla tehlike vardır. Bunların en az 15 milyonu iş kazası olmayan ve böyle bir sistemde ödül verilecek işyerindedir.

Örnek olarak 2012 yılında yuvarlak rakamlarla toplam 1,5 milyon işyeri varken 75 bin iş kazası olmuştur. Her iş kazasının ayrı işyerinde olduğunu, yani bir işyerinde birden fazla kaza olmadığını kabul etsek bile en fazla 75bin işyerinde kaza olmuş demektir. Başka bir ifade ile 2012 yılında toplam 1,5 milyon işyerinin, 1 milyon 425 bininde iş kazası olmamıştır. Oransal olarak ifade edilirse, işyerlerinin en az %95’inde de hiç iş kazası olmamıştır.

Ödüller iş kazasına endekslendiğinde işyerlerinin %95’ine ödül verilecek demektir. Meydana gelen iş kazalarının çoğunun tam olarak iş güvenliği tedbirlerinin alınmadığı bu işyerlerinde olduğu aşikârdır. Ödül ve cezanın iş kazasına bağlanmasının başka bir mahsuru bazı işverenlerin iş kazasını gizlemeleri ve bildirmekten kaçınmalarına yol açabilir. Bu yüzden ödülün iş kazası olmayan işyerlerine verilmesi işverenleri tedbir almaya götürmekte yeterli olmayacaktır.

 Ödüller müfettiş tespitine bağlanmalıdır. Müfettişin tespiti ile uygunsuzluk bulunmayan, her türlü iş güvenliği tedbirinin alındığı bizzat işyerinde tespit edilen işyerlerine ödül verilmelidir. Böylelikle işverenin müfettişi teftişe çağırması özendirilmiş olacaktır.

Her işyeri, işveren, OSGB, çalışan, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, diğer sağlık personeli ve iş müfettişi için ayrı ayrı İSG-KÂTİP sisteminde İSG KARNESİ açılmalıdır.

Her karne sahibinin özlük bilgileri, öz geçmişi, tecrübeleri, ehliyetleri, sertifikaları, toplam çalışma süreleri, performansları, iyi ve kötü puanları, ödülleri, cezaları, maruz kaldığı veya sebep olduğu iş kazaları, sağlık bilgileri vb. gerekli diğer bilgiler, karnelerinde kaydedilmeli, ilgililerin ulaşım ve görüşüne hazır tutulmalıdır.

• İş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, diğer sağlık personelleri, çalışanlar ve OSGB’ler karnelerindeki başarı puanlarına göre sıralanarak iyi puan alanlar primlerle ödüllendirilmeli, kötü puan alanlar ödülden mahrum bırakılmalıdır.İş hayatı boyunca tarafların performanslarını gösteren karneler rekabet ortamında ilgililerin görüşüne hazır tutulmalıdır. Böylelikle, karne sonuçlarına göre taraflar arasında başarı rekabeti oluşacak, karnesi iyi olanlar tercih edilir hale gelecektir.
• Her ay karnelerde biriken iyi puan toplamından kötü puan toplamı çıkarılarak ödül puanı bulunmalı,

1ödül puanı=1TL hesabıyla bulunacak aylık ödül ilgiliye ödenmelidir.

• Tüm işyerleri ve tarafların iş müfettişlerince sürekli izleniyor olması işverenler ve taraflarda %100 denetim algısı oluşturup iş güvenliği tedbirlerinin alınması için zorlayıcı bir etki yapacak, direnç gösterenleri caydırıcı olacaktır. 

İşyeri isg karnelerine işlenmesi gereken hususlar:

İş güvenliği uzmanının ve işyeri hekiminin işyerinde tespit ettiği uygunsuzluklar ayda bir defa işyeri İSG karnesine işlenmelidir. İşlenen uygunsuzluğun parasal ceza değerinin %1’i iyi puan olarak tespit eden uzman veya hekimin İSG karnesine, kötü puan olarak işyeri İSG karnesine işlenmelidir. Aynı uygunsuzluk giderilmediği müddetçe her ay tekrar yazılıp her ay için aynı puanlar işlenmelidir. (1puan=1TL)

İş müfettişlerinin yerinde veya uzaktan yaptığı teftiş ve kontrollerde tespit ettiği uygunsuzluklar her tespit edildiğinde işyeri İSG karnesine işlenmelidir. İşlenen uygunsuzluğun parasal ceza değerinin %1’i iyi puan olarak tespit eden iş müfettişinin İSG karnesine, kötü puan olarak işyeri İSG karnesine işlenmelidir. (1puan=1TL)

İş müfettişi işyerinde kapatma veya durdurma önerdiyse, kapatmaya veya durdurmaya mesnet teşkil eden uygunsuzluğun parasal ceza değerinin %10’u kötü puan olarak işyeri İSG karnesine işlenmelidir. (1puan=1TL)

Eğer iş müfettişinin tespit ettiği söz konusu uygunsuzluk değişken olmayıp iş güvenliği uzmanları veya işyeri hekimleri tarafından önceden tespit edilerek kayda alınmadıysa, görevi kapsamındaki ilgili iş güvenliği uzmanları veya işyeri hekimlerinin İSG karnelerine de aynı oranda kötü puan olarak işlenmelidir.

e-İş güvenliği uzmanlarının, işyeri hekimlerinin veya iş müfettişlerinin tespit ettiği uygunsuzluklar çalışanların sorumluluğuna giriyorsa, ilgili çalışanın İSG karnesine aynı kötü puan işlenmelidir.

İş güvenliği uzmanlarının, işyeri hekimlerinin veya iş müfettişlerinin tespit ettiği uygunsuzluklar başka işveren veya alt işverenlerin sorumluluğuna giriyorsa, ilgili işveren veya alt işverenlerin İSG karnelerine aynı puanlar işlenmelidir.

İş güvenliği uzmanlarının, işyeri hekimlerinin veya iş müfettişlerinin tespit ettiği uygunsuzluklar, işyerinde geçici olarak bulunan üçüncü şahısların (hakiki veya hükmi) sorumluluğuna giriyorsa, onların başka işyerleri için açılmış olan İSG-Kâtipteki karnelerine aynı puanlar işlenmelidir.

Değişken olmayan işyerlerinde bir önceki iş müfettişi tarafından tespit edilerek kayda alınmayan bir sabit uygunsuzluk bir sonraki iş müfettişince tespit edildiğinde, uygunsuzluğun parasal ceza değerinin %1’i kötü puan olarak tespit edemeyen iş müfettişinin karnesine, iyi puan olarak tespit eden iş müfettişinin karnesine işlenmelidir.

İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personellerinin karnelerine işlenen iyi ve kötü puanlar, aynı şekilde çalışanı oldukları OSGB’lerin İSG karnesine de işlenmelidir.